Wat is de Atlas der Neederlanden?

De Atlas der Neederlanden (‘AdN’) is een van de topstukken van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. De AdN is een zg. factice atlas: de kaartencollectie van een (vooralsnog onbekende) verzamelaar, ingebonden in negen banden.

Waarom is de Atlas der Neederlanden zo speciaal?
De AdN is om verschillende redenen bijzonder:
- Alle belangrijke topografische kaarten van het huidige Nederlandse territorium uit de periode ca. 1650-1815 zijn erin vertegenwoordigd. De AdN bevat 617 kaarten, die samen een vrijwel volledig beeld geven van het Nederlandse landschap in die periode.
- De verzameling bevat een aantal unieke kaarten, gedrukt en in handschrift, waarvan er geen tweede bestaat.
- Het fenomeen factice atlas is inmiddels zeldzaam. Was het in de 18e en 19e eeuw niet ongebruikelijk om allerlei kaarten in te binden tot boeken, tegenwoordig is dit soort atlassen meestal weer uit elkaar gehaald. De AdN is echter in boekvorm bewaard gebleven en is daarmee een bijzonder voorbeeld van een intact gebleven vroeg-negentiende eeuwse kaartencollectie.

Waarom moet de Atlas der Neederlanden nu gerestaureerd worden?
De toestand van de AdN is al jaren zorgelijk. Jan Werner, conservator van de afdeling Bijzondere Collecties, is daarom sinds begin 2010 een project gestart om de AdN te restaureren en te digitaliseren. Bij voltooiing van dit project in 2013 zal een belangrijk onderzoeksobject in oude glorie hersteld zijn, de conservering ervan voor lange tijd veiliggesteld, de inhoud in detail digitaal vastgelegd en gearchiveerd, de beelden via internet optimaal zichtbaar en toegankelijk gemaakt.
En als pièce de résistance zal de de Atlas der Neederlanden in 2013 schitteren in een tentoonstelling over het Nederlandse landschap.